Τράπεζα της Ανατολής: Αλήθειες και Ψέματα

Γράφει ο 
Πλούταρχος Πάστρας
Αρχισυντάκτης-Δημοσιογράφος

  Ποιος δεν ξέρει την πασίγνωστη πλέον, σε όλους μας Τράπεζα της Ανατολής; Αυτόν τον κολοσσό που είχε πρώιμο θάνατο, αλλά, με μία «διάρκεια ζωής» η οποία ήταν πάρα πολύ επικοδομητική, τον γνωρίσαμε όλοι μας, όταν αναδύθηκε από τα άδυτα του παρελθόντος, το θέμα των αμφιλεγόμενων μετοχών που είχαν πολίτες, κρυμμένες στα παραδοσιακά σεντούκια τους, τα οποία βρήκαν τα εγγόνια τους, ως έναν κρυμμένο θυσαυρό.
   Πολλοί, κάτοχοι των μετοχών έσπευσαν να βρουν μία λύση, μήπως, μπορέσουν να εκταμιεύσουν το ποσό τους, ενώ οι τραπεζίτες έφεραν ισχυρή αντίσταση! Κατηγορίες, δίκες, αποφάσεις και μια φούσκα η οποία δεν έχει σκάσει ακόμα, γιατί ουδίς γνωρίζει την πραγματικότητα. Αλλά, τελικά, ποια είναι η αλήθεια και ποιο το ψέμα σ' αυτήν την υπόθεση;
   Ας δούμε, όμως, πρώτα λίγα πράγματα για την εν λόγω Τράπεζα. Στις αρχές, λοιπόν, του προηγούμενου αιώνα, το 1904, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύει την «Τράπεζα της Ανατολής», γνωστότερης ίσως ως «Banque d’Orient». Από το 1906 έως το 1930 γίνονται επιτυχημένες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου στις οποίες και συμμετείχαν κυρίως Έλληνες από την ομογένεια, κυρίως από την Αίγυπτο, μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Η Τράπεζα Ανατολής είχε καταφέρει να αντεπεξέλθει στην οικονομική δυσπραγία της περιόδου μετά το 1922, κυρίως μέσω κερδοφόρων επενδύσεων και αποδοτικών δανειοδοτήσεων στον τομέα του εμπορίου βάμβακος στην Αίγυπτο. Τελικά, το 1932 η «Τράπεζα της Ανατολής» εξαγοράζεται και συγχωνεύεται με την μητρική της Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, κατ' απόφαση της τελευταίας.
   Τώρα, ας δούμε τις αλήθειες, που υπάρχουν πάνω σ' αυτό το φλέγον ζήτημα.  Στο τέλος του 1932 και μετά από διαπραγματεύσεις τριών ετών, η Τράπεζα της Ανατολής εξαγοράστηκε από την Εθνική Τράπεζα. Οι μέτοχοι της Τράπεζας της Ανατολής δεν πληρώθηκαν άμεσα για την πώληση αυτή, αλλά συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί μια ειδική εκκαθάριση για να εξακριβωθεί το μέγεθος της περιουσίας της εταιρείας τους. Η διαδικασία της ειδικής εκκαθάρισης ξεκίνησε το 1933, με την καταβολή σε κάθε μέτοχο 200 δραχμών, ως προκαταβολή έναντι του τιμήματος πώλησης. Από τις 200 δραχμές που προκαταβλήθηκαν, οι 150 ήταν η προκαταβολή έναντι της ειδικής εκκαθάρισης και οι υπόλοιπες 50 δραχμές ήταν η αξιολόγηση εκ μέρους της Εθνικής Τράπεζας της φήμης της τράπεζας.

   Επίσης, μέσα στις «παράλογες» αλλά πολύ πραγματικές αλήθειες, είναι ότι κανείς δεν ενημέρωσε τις επίσημες αρχές στην Γαλλία, ότι οι μετοχές ήταν ακυρωμένες και ότι η εκκαθάριση ολοκληρώθηκε, ενώ το Ελληνικό Προξενείο στο Παρίσι, σφράγιζε κανονικά τις μετοχές που ονομαστικοποιούνταν και βεβαίωνε τα στοιχεία ταυτότητας των κατόχων, όπου στη συνέχεια απέστελνε τη σχετική ενημέρωση στην Εθνική Τράπεζα, η οποία ήταν υποχρεωμένη να τροποποιήσει τα στοιχεία του κατόχου της μετοχής στο μετοχολόγιο της.
   Όσο για τα αγκάθια ή καλύτερα για τα ψέματα αυτής της υπόθεσης, δεν υπάρχει κάτι πολύ σίγουρο, διότι, οι αντιμαχόμενες πλευρές, κατηγορεί και «διαγράφει» η μία την άλλη, όμως, σημειωτέον είναι ότι  μετά την πληρωμή των 200 δραχμών σε όσους μετόχους προσκόμισαν τις μετοχές τους, η Τράπεζα δήλωσε, ότι έχει αποπληρώσει όλο το ποσόν κι ότι έχει γίνει η εκκαθάριση, ενώ στην πραγματικότητα απέμεινε η υποχρέωση της Εθνικής Τράπεζας να αποπληρώσει το υπόλοιπο του τιμήματος εξαγοράς, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, το οποίο δεν πλήρωσε ποτέ.
   Τέλος, όπως καταλάβετε, το τι είναι αλήθεια και τι ψέμα, ακόμη δεν μπορούμε να το πούμε με ακρίβεια, αλλά, ότι υπάρχουν μερικά στίγματα πραγματικότητας αυτών, είναι το μόνο σίγουρο.