Η τεράστια προσωπικότητα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, μα αν έπρεπε κάτι να πω θα μετέφερα τα λόγια του Στέφαν Τσβαχ για τον Ντοστογιέφσκι: «…πίσω από κάθε διάφραγμα του έργου του, πίσω από τον κάθε του ήρωα, βασιλεύει η αιώνια νύχτα και το αιώνιο φως – κι αυτό γιατί ο προορισμός του κι η μοίρα του είναι αξεδιάλυτα δεμένα μ’ όλα τα μυστήρια του Είναι…».
Ο Ντοστογιέφσκι λοιπόν, στο έργο του «Ταπεινωμένοι και καταφρονεμένοι», βάζει την ηρωίδα, τη Νατάσσα να λέει στον Βάνια: «…Πρέπει να δοκιμαστούμε ακόμα για τη μελλοντική μας ευτυχία. Να την εξαγοράσουμε με κάποια καινούρια μαρτύρια. Όλα εξαγνίζονται με τον πόνο... πόσος πόνος υπάρχει στη ζωή!» Μπορούμε να πούμε πως τόνισε με απλές λέξεις την πεμπτουσία της ζωής, τον πόνο που υπάρχει και αποτελεί απαράβατο όρο για τη μετάβασή μας από μία κατάσταση σε μία άλλη. Ο πόνος είναι αυτός που θα μας οδηγήσει στη μελλοντική μας ευτυχία. Ο πόνος και η ευτυχία, δύο πόλοι με σημείο αναφοράς την ανθρώπινη ψυχή. Το καλό και το κακό. Κομμάτια αναπόσπαστα και αδιαίρετα.
Δεν γίνεται να πας στο ένα, αν δεν περάσεις πρώτα από το άλλο. Πέρα από τον ατέλειωτο πόνο, πέρα από τα ατέλειωτα δάκρυα, υπάρχει μελλοντική ευτυχία. Αντιστοίχως, δεν μπορεί να υπάρξει μελλοντική ευτυχία χωρίς να προηγηθεί μια περίοδος πόνου. Πιθανόν, μακρά περίοδος. Δεν είναι μια, πραγματικά σπουδαία, διαπίστωση, μια αληθινή παρηγοριά να υπάρχει κάποιος που να μας βεβαιώνει πως στο τέλος κάθε δυσκολίας μας περιμένει η ευτυχία; Ιδίως όταν αυτός ο άνθρωπος βίωσε τον πόνο, τον κουβάλησε αδιαμαρτύρητα και τον παρουσίασε με κάθε δυνατό τρόπο μέσα από τις χιλιοβασανισμένες ζωές των ηρώων του;
Η μόνη προϋπόθεση για την επίτευξη της ευτυχίας είναι να διαθέτουμε ψυχικό σθένος και μοναδική αρετή, ώστε να αντέχουμε. Πόσο εφικτό όμως είναι αυτό; Είναι το ίδιο εφικτό για όλους; Υπάρχουν άνθρωποι που επιδεικνύουν σπάνια ψυχική δύναμη και μια αδιαμαρτύρητη υπομονή. Η αγόγγυστη αντοχή τους απέναντι στον πόνο σε κάνει να αναρωτιέσαι για την δύναμη της ψυχής τους. Είναι όμως απλώς πίστη! Είναι η πίστη εκείνη που κάνει να συμβαίνουν θαύματα. Είναι η πίστη εκείνη που οδηγεί πράγματι στη μελλοντική ευτυχία.
Η άλλη κατηγορία ανθρώπων που δεν διαθέτει ίσως το χάρισμα της υπομονής, την ακλόνητη αυτή πίστη στα θαύματα, αφήνεται τις περισσότερες φορές να χαθεί. Αμπαρώνεται συνήθως πίσω από μια μοιρολατρική στάση στις καταστάσεις και οδηγείται σε βέβαιο αφανισμό. Ουσιαστικά, είναι η έλλειψη της πεποίθησης πως στο τέλος των μαρτυρίων υπάρχει η ευτυχία.
Χρειάζεται διανοητική τόλμη για να καταφέρει κάποιος να μεταπείσει το μέρος εκείνο του εγκεφάλου του που ορίζει μόνο αρνητική στάση στις καταστάσεις. Μόνο μέσα από αυτή την υπέρβαση του μυαλού όμως, θα καταφέρει ο άνθρωπος να αντλήσει όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για να δημιουργηθεί η ακλόνητη πίστη που αναφέραμε προηγουμένως.
Ο μοναδικός δρόμος για αυτή τη διανοητική υπέρβαση περνάει μέσα από τα λόγια ανθρώπων όπως του Ντοστογιέφσκι και τόσων άλλων συγγραφέων, που ανά τους αιώνες αναλύουν, εξηγούν, αποδεικνύουν, συμβουλεύουν, καθοδηγούν και «υπόσχονται» μελλοντική ευτυχία!
Ευαγγελία Στρατή
Δημοσιεύτηκε στο 1ο Φύλλο της Εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟΨΗ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ
0 Σχόλια